Wobec ptaków związanych z budowlami ludzkimi obowiązuje szereg zakazów wynikających z przepisów prawa, przede wszystkim ustawy o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnia 2004 (Dz. U. 2009 nr 151, poz. 1220 ze zm.) i rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. 2011 nr 237 poz. 1419). Nie można ich zabijać, płoszyć, niszczyć ich siedlisk (czyli miejsc, w których się gnieżdżą lub przebywają) oraz gniazd (nawet pustych, poza okresem od 16 października do końca lutego). Można otrzymać pozwolenie na odstępstwa od tych zakazów, jeśli jest to uzasadnione. W tym celu trzeba wystąpić z wnioskiem do Regionalnej lub/i Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
RDOŚ i/lub GDOŚ wydają decyzje dotyczące możliwości odstępstw od poszczególnych zakazów. Decyzje te są wydawane pod różnymi warunkami. Zazwyczaj warunkiem niezbędnym jest nadzór ornitologa np. nad płoszeniem ptaków, czy usuwaniem gniazd. Należy jednak pamiętać o tym, że czym innym jest pozwolenie RDOŚ na usunięcie niezasiedlonych gniazd ptasich, a czymś zupełnie innym jest zniszczenie gniazd, z których ptaki korzystają. Niejednokrotnie inwestor chcąc np. przyspieszyć remont budynku, wnioskuje o pozwolenie na usunięcie z niego ptasich gniazd. Dostając decyzję RDOŚ pozwalającą na usunięcie gniazd wnioskodawca musi się z nią dokładnie zapoznać, ponieważ na pewno w decyzji tej jest napisane, że można usunąć gniazda niezasiedlone (przykład takiej decyzji można zobaczyć tu: ODSTĘPSTWA ), a ich zasiedlenie musi stwierdzić fachowiec, nie wystarczy tu słowo robotnika budowlanego. Niezasiedlenie gniazda jest więc zazwyczaj koniecznym warunkiem, aby gniazdo to legalnie usunąć. Usuwając gniazdo, z którego korzystają ptaki wnioskodawca lub wykonawca remontu popełnia wykroczenie lub nawet przestępstwo. Naraża go to na konsekwencje prawne, a przede wszystkim na wstrzymanie prac na budynku przez nadzór budowlany, zapewne nawet do końca ustawowego okresu lęgowego, czyli do 16 października.
W przypadku, gdy usuwane są gniazda zasiedlone ornitolog, miłośnik przyrody, czy po prostu praworządny, aktywny obywatel powinien wezwać policję. Nie należy wierzyć na słowo, że inwestor, czy wykonawca posiada zgodę RDOŚ na zniszczenie gniazd, ale należy tej decyzji zażądać i dokładnie się z nią zapoznać. Jeśli inwestor czy wykonawca nie chcą jej udostępnić, to mamy prawo poprosić o nią w RDOŚiu, a urząd musi nam ją udostępnić na podstawie naszego (czyli każdej osoby) prawa do dostępu do informacji publicznej. Więcej o tym prawie można przeczytać tutaj: Ustawa o dostępie do informacji publicznej
Jeżeli otrzymamy kopię decyzji RDOŚ i przekonamy się np., że inwestor remontujący budynek ma pozwolenie jedynie na usunięcie gniazd pustych, a niszczy gniazda zasiedlone, to wzywając policję należy na dowód przestępstwa lub wykroczenia wręczyć funkcjonariuszom kopię decyzji RDOŚ. Aby policjantom ułatwić interwencję, powinno się dać im także wydrukowany wyciąg z przepisów prawa (np. ten dostępny na stronie STOPu: „Ptaki zagrożone w trakcie termomodernizacji budynków – poradnik interwencyjny oraz przepisy prawa (stan aktualny we wrześniu 2012r.)) . Znajomość przepisów ochrony przyrody i ochrony zwierząt jest poza organami ochrony przyrody niezmiernie mała, więc aby zwiększyć szanse na skuteczność interwencji policji lub straży miejskiej należy zawsze tym służbom pomagać dając im wydrukowany wyciąg z przepisów.
Tekst powstał w ramach realizacji zadania publicznego Ochrona ptaków w budynkach na terenie m. st. Warszawy. Zadanie jest realizowane dzięki dofinansowaniu m.st. Warszawy.
Jeśli uważasz, że działalność Stołecznego Towarzystwa Ochrony Ptaków jest cenna i warta wsparcia, Wpłać darowiznę!