Sytuacja jerzyka Apus apus w Europie

Jerzyk, to jeden z kilku gatunków występujących w Europie ptaków uzależnionych od miejsc gniazdowania w budynkach. Podobnie jak inne silnie związane z budynkami gatunki, takie jak wróbel, kawka i gołąb miejski, występuje w całej Europie. W Polsce przebywa od początku maja, zazwyczaj do około końca sierpnia. Prowadzi głównie powietrzny tryb życia, w locie nie tylko odżywiając się i pijąc, ale też zbierając materiał na gniazdo (Luniak 2008b) a niejednokrotnie też – śpiąc ( Weitnauer 1960 za Tigges 2000, Rattenborg 2006). W Polsce, podobnie jak w Europie (Cramp 1985 za Kurek, Ciach 2006), zamieszkuje głownie tereny zurbanizowane, a w nich – budynki.

jerzyk

Jerzyk, fot. M.Luniak

W Polsce największe lokalne zagęszczenia jerzyka stwierdzano w starych dzielnicach z miejską zabudową (Dyrcz i in. 1991, Bednorz i in. 2000 za Tomiałojć, Stawarczyk 2003, Luniak i in. 2001). W budynkach zakłada gniazda najczęściej w stropodachach oraz rozmaitych szczelinach. Stropodachy są to puste przestrzenie między dachem a stropem ostatniej kondygnacji. Są niskie (od około kilkudziesięciu cm do powyżej metra) i najczęściej niedostępne dla ludzi. Znacznie rzadziej jerzyk występuje w starych lasach i skalistych partiach gór (Tomiałojć, Stawarczyk 2003). W lasach stosunkowo często występuje tylko we wschodniej części kontynentu (Glutz v. Blotzheim i Bauer 1980 za Kurek, Ciach 2006). W Polsce notowano także gniazdowanie w norkach brzegówek (Ptaszyk 2000 za Kurek, Ciach 2006). Jego status w Polsce określany jest jako średnio liczny lub liczny (Tomiałojć, Stawarczyk 2003). Polska populacja jerzyka jest duża, ale o wyraźnej tendencji spadkowej (Tomiałojć, Głowaciński 2006 za Indykiewicz 2008). Populacja warszawska została określona jako liczna (oszacowana na 3-6 tys. par) (Luniak i in. 2001).

W innych krajach Europy sytuacja jerzyka jest gorsza niż w Polsce. Populacje jerzyka w Wielkiej Brytanii i Irlandii bardzo zmniejszają swoją liczebność. W Latach 1994-2007 spadek wyniósł 41%, przy czym najgwałtowniejszy był w latach 2006-2007 (aż o 20%). W Walii spadek liczebności populacji wyniósł 47%, w Szkocji 51%. Największy spadek, o 55% miał miejsce w południowo-wschodniej Anglii. W Wielkiej Brytanii jerzyk został umieszczony na tzw. Amber List, na której znajdują się gatunki o podwyższonym ryzyku wyginięcia (Birdwatch 2009). Ponieważ nowoczesne budownictwo ma mało zakamarków odpowiednich dla ptaków, a stare budynki są remontowane i ocieplane, jerzyk traci swoje miejsca gniazdowania (Tomiałojć, Stawarczyk 2003, Luniak 2005a,b, 2008a,b, Dulisz i Zasitko 2008). Zjawisko to ma miejsce zarówno w Polsce jak i w całej Europie. Jest to według wielu autorów czynnik determinujący zmniejszanie liczebności lokalnych populacji (Tomiałojć, Stawarczyk 2003, Luniak 2005a, 2008a, Dulisz i Zasitko 2008).

Wykorzystana literatura

Autor: Dorota Zielińska

logo_kolor_sfinansowanoArtykuł powstał w ramach projektu „Ochrona ptaków w budynkach” sfinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

...................................................................
Jeśli uważasz, że działalność Stołecznego Towarzystwa Ochrony Ptaków jest cenna i warta wsparcia, Wpłać darowiznę!